Prosaki to niewielkie zmiany skórne, klasyfikowane nie jako choroba, a defekt estetyczny. Nie powodują one bólu, swędzenia, nie są też zaraźliwe, ale poprzez zaburzenie gładkiej struktury skóry potrafią skutecznie obniżać samoocenę. Podłożem predysponującym do pojawienia się tych łagodnych zmian skórnych są czynniki genetyczne i hormonalne, nadmierne przetłuszczanie się skóry i nieodpowiednia pielęgnacja.
Co to są prosaki?
Prosaki (milia) to łagodne zmiany skórne o charakterze cysty wypełnionej masą keratynową. Pojawiają się najczęściej na skórze twarzy –
w okolicy oczu, policzków, na czole, jak również na tułowiu i w okolicach intymnych. Są to zmiany skórne występujące często w wieku niemowlęcym, jednak dotyczą też nastolatków w okresie dojrzewania oraz osób dorosłych. Przyjmują one postać drobnych grudek o kopulastym kształcie na powierzchni skóry o wielkości 1-3 mm. Prosaki mają biały lub żółty kolor, są twarde i wyraźnie odgraniczone od otaczających tkanek. Inne zmiany przypominające prosaki to kaszaki lub występujące w trądziku zaskórniki, dlatego warto skonsultować się z dermatologiem w celu rozpoznania rodzaju zmiany, zanim poddamy się jakimkolwiek zabiegom.
Przyczyny prosaków
Przyczyna powstawania prosaków nie jest dokładnie poznana, lecz niewątpliwie istnieją czynniki genetyczne, środowiskowe oraz hormonalne, które decydują o pojawieniu się tego typu zmian skórnych. Istnieją dwa rodzaje prosaków: pierwotne – pojawiające się samoistnie lub występujące już przy urodzeniu. Prosaki wtórne – powstają na skutek uszkodzenia skóry, choroby lub stosowanych leków np. miejscowego stosowania kortykosteroidów.
W obydwu przypadkach problem prosaków związany jest z gromadzeniem mas rogowych przy ujściach gruczołów łojowych, co manifestuje się pojawieniem tych nieestetycznych zmian skórnych.
Prosaki u dzieci
Obecność prosaków u dzieci może wzbudzić niepokój rodziców, jednak nie powinien być to powód do zmartwień, gdyż w tym przypadku przyczyny prosaków związane są z niedojrzałości skóry oraz gruczołów łojowych. Jest to stan przemijający, ustępujący spontanicznie bez żadnych ingerencji. Szacuje się, że prosaki powstają u około 40 % noworodków i niemowląt. Te małe zmiany skórne niekiedy rozwijają się na granicy dziąseł (guzki Bohna) lub na podniebieniu (perły Epsteina). W przypadku prosaków u dzieci należy przyjąć postawę wyczekującą, ponieważ zmiany te samoistnie pękają i oczyszczają się nie pozostawiając blizny. Bezwzględnie nie wolno usuwać prosaków samodzielnie, ponieważ układ immunologiczny dziecka nie jest w pełni wykształcony, a nakłuwanie prosaków lub usuwanie zmian skórnych stwarza ryzyko zakażenia skóry
i powstania blizny. Nie należy również stosować zabiegów złuszczających naskórek, gdyż może zaburzyć to delikatną barierę hydrolipidową skóry.
Metody usuwania prosaków
Redukcja prosaków domowymi sposobami
Samodzielne usuwanie prosaków domowymi metodami, szczególnie przeprowadzone w nieumiejętny sposób, może przynieść więcej szkody niż pożytku. Mimo wielu porad dotyczących usuwania prosaków w domu, nie zleca się tego robić ze względu na możliwość nadkażenia skóry. Dlatego jeśli na swojej skórze zobaczysz prosaki najlepiej zgłosić się do dermatologa. Przed przystąpieniem do usuwania prosaków lekarz w pierwszej kolejności ogląda, bada i różnicuje niepokojące wykwity. Następnie wskazuje metodę, która skutecznie pomaga rozprawić się z problemem.
Zabiegi medycyny estetycznej
Zdecydowanie najczęściej do usuwania prosaków wykorzystywany jest laser CO2. Jest to procedura bezpieczna, nie wymagająca rekonwalescencji. Podczas zabiegu lekarz wypala prosaki, a na powierzchni skóry pojawia się mały strupek, który odpada w przeciągu 14 dni. Laserowe usuwanie prosaków jest szybkie, skuteczne i praktycznie bezbolesne. Na podobnej zasadzie działa redukcja prosaków plazmą – podczas zabiegu zabiegu zmiany skórne ulegają odparowaniu.
Kolejny sposób polega na usuwaniu prosaków termokoagulacją lub elektrokoagulacja zmian skórnych. Są to zjawiska wykorzystujące właściwości prądu elektrycznego i fali radiowej, a ich skutkiem jest termiczne uszkodzenie prosaków. W przypadku pojedynczych zmiany można zdecydować się na mechaniczne usuwanie prosaków z użyciem sterylnej igły, które polega na nakłuciu i ewakuacji nagromadzonej treści. Niekiedy dermatolog może zadecydować o stosowaniu miejscowych retinoidów w celu usunięcia prosaków i regulacji procesów keratynizacji naskórka. Po zabiegu usuwania prosaków konieczna jest ochrona przeciwsłoneczna i delikatna pielęgnacja skóry.
Zabieg usunięcia prosaka w zdecydowanej większości przypadków jest jednorazowy. Wyjątek stanowią jedynie prosaki wtórne, które będą pojawiać się ponownie do momentu ustąpienia czynnika, który je wywołuje.
Peelingi chemiczne
Inną metodą usuwania prosaków są peelingi chemiczne, które poprzez oczyszczanie skóry z martwych komórek zalegających na powierzchni i przy ujściach gruczołów łojowych prowadzą do redukcji prosaków. Zapobiegają one również przyczynom ich powstawania. Zabiegi te wymagają serii, a na upragniony efekt trzeba czekać dłużej niż w przypadku usuwania prosaków laserem. Stanowią one jednak alternatywę dla osób, które z pewnych przyczyn nie chcą lub nie mogą skorzystać z zabiegów aparaturowych.
Jak zapobiegać prosakom? Pielęgnacja skóry.
Dbanie o odpowiednią pielęgnację skóry jest kluczowym działaniem, które zapobiega powstawaniu prosaków. Przede wszystkim warto postawić tu na delikatne i właściwe oczyszczanie twarzy oraz cotygodniowy peeling enzymatyczny. Nie należy stosować kosmetyków o zbyt bogatej formule, nieadekwatnej do potrzeb skóry. Pomocne mogą być dermokosmetyczne kremy z niską zawartością kwasów, które w łagodny i niewidoczny sposób przyczynią się do regularnego złuszczania skóry, a tym samym będą zapobiegać pojawianiu się prosaków. W związku z tym, że nadmierna ekspozycja na słońce może indukować pojawianie się prosaków należy jej bezwzględnie unikać i pamiętać o stosowaniu fotoprotekcji niezależnie od pory roku.