Znieczulenie odgrywa fundamentalną rolę zarówno w kontekście procedur chirurgicznych, jak i diagnostycznych. Umożliwia przeprowadzenie zabiegów w warunkach minimalnego lub całkowitego braku odczuwania bodźca bólowego. W praktyce chirurgicznej wybór rodzaju znieczulenia zależy w głównej mierze od typu planowanego zabiegu, jego przewidywanego czasu oraz stanu ogólnego pacjenta i występujących przeciwwskazań.
Znieczulenie ogólne poprzez działanie na ośrodkowy układ nerwowy wprowadza pacjenta w odwracalny stan całkowitego zniesienia świadomości, podobnego do głębokiego snu z równoczesnym brakiem odczuwania bólu. Inny typ znieczulenia, charakteryzujący się mniejszym obciążeniem dla organizmu oraz preferowany w tzw. chirurgii jednego dnia to znieczulenie przewodowe. Polega na przerwaniu przewodnictwa nerwowego w pniach nerwowych odpowiedzialnych za czucie konkretnego obszaru ciała, przy jednoczesnym zachowaniu świadomości.
Z kolei znieczulenie miejscowe nasiękowe wyłącza odbieranie bodźców bólowych na poziomie zakończeń nerwowych. Uzyskuje się je poprzez iniekcje bezpośrednio na obszarze poddawanym operacji, a pacjent przez cały czas jego trwania jest przytomny.
W przypadku procedur diagnostycznych, znieczulenie może być niezbędne, aby pacjent mógł spokojnie poddać się badaniom, które mogą być bolesne lub niekomfortowe. Przykładowo w biopsjach i badaniach endoskopowych zastosowanie znieczulenia pozwala uniknąć stresu
i nieprzyjemnych odczuć, co przekłada się na sprawny przebieg procedury i dokładniejsze wyniki badań.
Kwalifikacja anestezjologiczna
Przed zaplanowanym zabiegiem operacyjnym z zastosowaniem znieczulenia ogólnego lekarz anestezjolog ocenia stan fizyczny i psychiczny pacjenta, zapoznaje się z wynikami badań laboratoryjnych, ewentualnymi obciążeniami genetycznymi, historią choroby i zbiera informacje na temat przyjmowanych leków. Na tej podstawie ocenia się stopień ryzyka znieczulenia, a jeśli jest to konieczne, zleca procedury mające na celu optymalizację stanu zdrowia pacjenta do czasu operacji. Anestezjolog przekazuje również niezbędne informacje dotyczące karencji pokarmowej w okresie przedoperacyjnym oraz udziela odpowiedzi na ewentualne wątpliwości. Ostatnim niezbędnym elementem jest podpisanie świadomej zgody pacjenta na zastosowanie znieczulenia ogólnego.
Zastosowanie znieczulenia ogólnego – kiedy jest konieczne?
Znieczulenie ogólne znajduje swoje zastosowanie w przypadkach, gdy procedura medyczna wymaga całkowitego wyłączenia świadomości pacjenta. Jest to szczególnie istotne w w rozległych i skomplikowanych operacjach chirurgicznych, takich jak operacje serca, mózgu, czy narządów wewnętrznych, gdzie zastosowanie innych rodzaje znieczulenia nie byłoby wystarczające dla zapewnienia komfortu pacjenta. Znieczulenie ogólne wywoływane jest farmakologicznie poprzez podanie leków drogą dożylną i oddechową poprzez maskę inhalacyjną. W wyniku tego pacjent zapada
w stan głębokiego uśpienia i utraty świadomości. Zniesieniu ulega nie tylko odczuwanie bólu, ale również wiele funkcji organizmu takich jak możliwość samodzielnego oddychania, odruchy rdzeniowe, następuje także zwiotczenie mięśni.
Jak przebiega znieczulenie ogólne?
Przygotowanie
Przed przystąpieniem do znieczulenia ogólnego lekarz anestezjolog podłącza do pacjenta aparaturę monitorującą pracę serca (EKG) i mózgu (EEG), poziom ciśnienia tętniczego oraz utlenowanie krwi. Do żyły zakładany jest wenflon umożliwiający podawanie leków i kroplówki. Do leków stosowanych w tym rodzaju znieczulenia zalicza się anestetyki, leki zwiotczające, uspokajające, przeciwbólowe, przeciwwymiotne i inne. Przed rozpoczęciem właściwego znieczulenia pacjent oddycha tlenem przez maskę umieszczoną na ustach i nosie. Proces ten to preoksygenacja i polega na stworzeniu rezerwy tlenowej, czyli odpowiednim natlenowaniu krwi, na wypadek utrudnionej intubacji.
Indukcja
Znieczulenie ogólne rozpoczyna się etapem indukcji. Podaje się wówczas anestetyki wziewne i/lub dożylne prowadzące do utraty świadomości oraz leki przeciwbólowe. O utracie świadomości świadczy brak reakcji na głos, spadek aktywności kory mózgowej oraz zniesienie odruchu rogówkowego (odruch bezwarunkowy polegający na zamknięciu powiek podczas dotknięcia oka). Następnie podawane są leki zwiotczające mięśnie żuchwy, gardła i krtani, pacjent przestaje samodzielnie oddychać, a anestezjolog rozpoczyna prowadzenie oddechu zastępczego przez maskę. W dalszej kolejności do dróg oddechowych pacjenta wprowadza się rurkę intubacyjną, którą łączy się z respiratorem zapewniającym sztuczną wentylację w trakcie operacji.
Kondukcja
Po zakończonym etapie indukcji znieczulenia przechodzi się do następnego etapu – kondukcji, czyli podtrzymywania znieczulenia ogólnego poprzez dalsze podawanie leków. Jest to najdłuższa faza trwająca aż do zakończenia procedury chirurgicznej. Jej celem jest zapewnienie odpowiedniej głębokości znieczulenia, czyli takiej, która chroni pacjenta przed bodźcami z pola operacyjnego nie zaburzając jednocześnie działania ważnych dla życia układów. Anestezjolog kontroluje stan pacjenta za pomocą wcześniej podpiętej aparatury oraz obserwuje czy nie pojawiają się ruchy samoistne, pocenie lub rozszerzenie źrenic.
Wybudzanie
Ostatnia faza znieczulenia to wybudzanie, następuje ono po zakończonym zabiegu chirurgicznym. Polega ona na zaprzestaniu dopływu leków znieczulających, a czasem na podawaniu leków, które odwracają ich działanie. Kiedy powraca oddech i świadomość anezstezjolog usuwa rurkę intubacyjną z dróg oddechowych, a pacjent przewożony jest na salę wybudzeń, gdzie przez kilka godzin jest pod obserwacją personelu medycznego.
Wady i powikłania znieczulenia ogólnego
Choć znieczulenie ogólne jest stosunkowo bezpieczną procedurą, istniej ryzyko wystąpienia pewnych powikłań. Do najczęstszych zalicza się reakcje alergiczne na leki podawane w ciągu narkozy, ból i zawroty głowy, nudności, wymioty, a także ból gardła i chrypkę spowodowane intubacją. Dzięki rozwojowi medycyny i technik anestezjologicznych, ciężkie powikłania znieczulenia mają miejsce sporadycznie. Wśród nich wymienić można zaburzenia sercowo-naczyniowe, powikłania oddechowe, zapalenie płuc spowodowane zachłyśnięciem treścią żołądkową, gorączkę złośliwą
i niedotlenienie. Śmiertelność w związku ze znieczuleniem ogólnym jest skrajnie rzadkim przypadkiem, a jej ryzyko jest tym większe, im gorszy jest stan wyjściowy pacjenta.
Wśród wad znieczulenia ogólnego, poza większą ingerencją w homeostazę ustrojową w stosunku do innych rodzajów znieczulenia, można wymienić również wysoki koszt, wydłużoną hosptalizację i rekonwalescencję. Należy jednak pamiętać, że w niektórych przypadkach ta procedura jest niezbędna.
Wybór metody znieczulenia
Wybór metody znieczulenia zależy od rodzaju procedury, stanu zdrowia pacjenta, planowanego czasu zabiegu. W naszej Klinice wykonujemy zabiegi chirurgiczne jednego dnia, takie jak labioplastyka czy blefaroplastyka. Niektóre osoby przyznają, że z powodu stresu związanego z zabiegiem najchętniej zdecydowałaby się na znieczulenie ogólne, nie biorąc pod uwagę, że nie zawsze jest to najkorzystniejsza opcja dla ich zdrowia. Znieczulenie do danego zabiegu powinno być przede wszystkim adekwatne – oznacza to, że ewentualne ryzyko związane z wybraną formą znieczulenia nie może być większe niż płynące z tego wyboru korzyści. Biorąc pod uwagę bezpieczeństwo i komfort naszych Pacjentów preferowaną formą znieczulenia przed labioplastyką jest znieczulenie przewodowe nerwu sromowego (ograniczające się do dwóch wkłuć),
a w przypadku blefaroplastyki znieczulenie miejscowe nasiękowe. Jeśli Pacjent odczuwa silny niepokój przed zabiegiem dysponujemy również specjalistycznymi środkami uspokajającymi. Takie podejście sprawia, że zabieg przebiega bezboleśnie, nie obciąża zbytnio organizmu wieloma lekami, a rekonwalescencja przebiega sprawnie i bez zbędnych powikłań.